Квоты на крадзеж. Як і куды расейскія кампаніі вывозяць украінскае збожжа і пры чым тут палац Пуціна

Акупацыя ўкраінскай жытніцы

У апошні дзень верасня 2022 года ў Георгіеўскай залі Вялікага Крамлёўскага палаца Уладзімір Пуцін падпісаў указы аб анексіі акупаваных рэгіёнаў поўдня і ўсходу Украіны. Подпісы пад дамовамі аб уваходжанні ў склад Расеі паставілі кіраўнікі расейскіх адміністрацыяў у Данецкай, Луганскай, Запарожскай і Херсонскай вобласцяў.

Херсонскую вобласць на гэтай цырымоніі прадстаўляў Уладзімір Сальда — былы ўкраінскі палітык і экс-мэр Херсона, які супрацоўнічае з расейскімі ўладамі і знаходзіцца пад санкцыямі Украіны, ЕЗ і ЗША. Сальда кіруе падкантрольнай Расеі часткай Херсоншчыны з красавіка 2022 года. Спачатку расейскія акупацыйныя сілы прызначылі яго старшынём расейскай вайскова-грамадзянскай адміністрацыі, потым Уладзімір Пуцін — часова выконваючым абавязкі кіраўніка адміністрацыі, а ў верасні 2023-га Сальда стаў так званым губернатарам Херсонскай вобласці.

Да расейскага ўварвання Херсоншчына славілася развітай сельскай гаспадаркай. У 2021 годзе, за год да пачатку поўнамаштабнага ўварвання расейскага войска ва Украіну, мясцовыя фермеры ўсталявалі рэкорд — сабралі самы вялікі за 30 гадоў ураджай ранніх культур, 3,1 млн тонаў збожжа. Пасля таго як частка Херсонскай вобласці апынулася ў акупацыі, расейскія ўлады атрымалі магчымасць распараджацца аграрнай прадукцыяй рэгіёну — выдаваць дазволы на вываз і продаж.

У чэрвені 2022-га офіс генеральнага пракурора Украіны заявіў, што пракуратура аўтаноміі пачала расследаванне «па фактах парушэння расейскімі судамі парадку ўезду на часова акупаваную тэрыторыю АР Крым і выезду з яе з мэтай перавозкі нарабаванага акупантамі ўкраінскага збожжа». Паводле інфармацыі ўкраінскага цэнтру нацыянальнага супраціву, гэты працэс кантраляваў Уладзімір Сальда.

З квотамі — на вываз

«Мы атрымалі афіцыйны ліст ад расейскага там нейкага кіраўніцтва, што элеватар яны нацыяналізавалі, у нас ёсць копія гэтага ліста, што ўсё яно пераходзіць ва ўласнасць Расейскай Федэрацыі», — распавядае саўладальніца ўкраінскага ТАА «Новааляксееўскі элеватар» Маргарыта Чарапаха. Ейнае прадпрыемства працавала ў Генічаскім раёне Херсонскай вобласці. [*]

Пасля акупацыі, кажа Маргарыта, элеватар адабрала расейская адміністрацыя, а потым «Б-Агра» атрымала яго ў карыстанне. Тое, што гэтая кампанія пачала кіраваць актывамі «Новааляксееўскага элеватара» ў акупацыі, пацвярджае ліст «Б-Агра», адрасаваны Сальда, які ёсць у распараджэнні журналістаў.

Кампанія «Б-Агра» фігуруе ў двух дакументах з атрыманага журналістамі масіву. У ім у асноўным ідзе гаворка пра вываз сельгаспрадукцыі з Херсонскай вобласці па квотах.

Гэтая схема зʼявілася праз тры месяцы пасля абвяшчэння анексіі чатырох абласцей Украіны. 30 снежня 2022 года выйшла пастанова Ураду Расейскай Федэрацыі №2535, якая, з аднаго боку, вызначае квоты (ліміты) на вываз сельскагаспадарчай прадукцыі з акупаваных тэрыторыяў са зніжкай вывазнога мыта, а з другога — дае механізм для экспарту гэтай прадукцыі.

Згодна з пастановай, расейскія кампаніі, якія хочуць вывезці з нулявой або паніжанай вывазной стаўкай мыта і прадаць у трэція краіны пшаніцу і мяслін, ячмень, кукурузу, алей сланечнікавы і сланечнікавы шрот, павінны звярнуцца да кіраўніка рэгіёну па вызначаных правілах. У выпадку з Херсонскай вобласцю для размеркавання квотаў была створаная Камісія па разглядзе заявак аб размеркаванні тарыфных квотаў на асобныя віды сельскагаспадарчай прадукцыі. Яна павінна разгледзець гэты зварот і прагаласаваць, а кіраўнік расейскай адміністрацыі Уладзімір Сальда падпісаць пастанову.

«Набыццё тавараў з акупаваных тэрыторыяў для краінаў ЕЗ зʼяўляецца парушэннем санкцыйнага рэжыму, які робіць немагчымым любую гандлёвую дзейнасць, звязаную з акупаванымі тэрыторыямі, — адзначае Багдан Бярнацкі, кансультант Project Expedite Justice. — Для дзяржаваў, якія санкцыі ў дачыненні да Расеі не ўвялі, сітуацыя больш складаная і залежыць ад пазіцыі кожнай асобнай краіны».

Журналісты высветлілі, што блізу дзясятка расейскіх кампаніяў звярталіся да камісіі і да Сальда з просьбай вывезці аграпрадукцыю з украінскіх тэрыторыяў са зніжкай. Паводле падлікаў, кошт экспартаванай па такой схеме сельскагаспадарчай прадукцыі з акупаванай Херсоншчыны ў 2023 годзе склаў €6,2 млн. Гаворка ідзе пра пастаўкі, якія журналісты здолелі пацвердзіць дзякуючы дадзеным базы сусветнага імпарту/экспарту Import Genius і інфармацыі, атрыманай з выцеку расейскай мытні.

З акупацыі — у Азербайджан і Сірыю

«Па выніках 2021-2022 года наша кампанія ўвайшла ў тройку найбуйнейшых экспарцёраў пшаніцы для Рэспублікі Азербайджан», — гаворыцца на сайце расейскага ТАА «Сім-Транс Груп». У 2023-м прадпрыемства атрымала найбольшы за 13 гадоў існавання гадавы прыбытак — 22 млн рублёў (каля €239 тыс.).

З дакументаў, якія ёсць у распараджэнні журналістаў, вынікае, што камісія рэкамендавала даць кампаніі «Сім-Транс Груп» квоты на вываз з вобласці 2 200 тонаў пшаніцы і мясліна. Пакупнік — азербайджанская кампанія «Дзіба». [*]

У заяўцы, якую дырэктар «Сім-Транс Груп» падаў на разгляд камісіі, утрымліваецца дэкларацыя Еўразійскага эканамічнага саюзу. У ёй пазначана, што зерне, якое пойдзе на экспарт, было вырашчана ў Херсонскай вобласці ў 2023 годзе. Факт пастаўкі Азербайджанскай «Дзібе» ў тым жа годзе збожжа ў межах 2200 тонаў на суму каля 35 млн рублёў (прыкладна €380 тыс.) пацвярджаюць дадзеныя з базы расейскага экспарту і імпарту.

4 траўня 2023-га іншая расейская кампанія — ТАА «ГД Фрэгат» — атрымала квоту на вываз трох тысячаў тонаў херсонскай кукурузы. Гэтыя тры тысячы тонаў сталі часткай пастаўкі партыі ў восем тысячаў тонаў. Месцам прызначэння ў дакументах расейцы паказалі Лівію, а портам адгрузкі — Каўказ. [*] [*]

Але, паводле дадзеных аналітыкаў з цэнтру SeaKrime, месцам адгрузкі судна Souria, якое фігуруе ў атрыманых дакументах, магла быць Сірыя.

Журналісты звярнуліся да расейскай кампаніі «ГД Фрэгат», а таксама да азербайджанскай «Дзібы» з просьбай даць каментары, аднак на момант публікацыі адказаў не атрымалі. Дырэктар «Сім-Транс Груп» Міхаіл Буйлоў на тэлефанаванні не адказаў.

Курс на Турцыю і ЕЗ

Расейская кампанія ТАА «Агра-Фрэгат» фігуравала ў артыкулах украінскіх медыяў і заяве прадстаўніка ўкраінскага МЗС як удзельніца схемы вывазу збожжа з акупаваных тэрыторыяў Украіны. Вагоны з маркіроўкай «Агра-Фрэгата» летам 2022-га фіксавалі на тэрыторыі анексаванага Расеяй Крыму — у порце Феадосіі. Тагачасны спецыяльны прадстаўнік МЗС Украіны па санкцыйнай палітыцы Аляксей Макееў назваў «Агра-Фрэгат» прадаўцом крадзенага ўкраінскага збожжа.

Журналісты высветлілі, што летам 2023 года «Агра-Фрэгат» як мінімум двойчы прасіў дазволу ў камісіі вывезці пшаніцу і мяслін з тэрыторыі Херсонскай вобласці — 28 чэрвеня 20 тысячаў тонаў і 20 ліпеня 5 тысячаў тонаў. [*] [*]

У дакументах гаворыцца, што прадукцыя выраблена на тэрыторыі Херсонскай вобласці. І камісія ўзгадніла гэты вываз. Па кантракце, пакупнік — турэцкая кампанія Velar Tarim Sanayi Ticaret LTD. STI. [*]

Дзякуючы дэталям з «Заключэння аб каранцінным фітасанітарным стане падкаранціннай прадукцыі» (там пазначаная назва судна) журналісты змаглі адсачыць маршрут, па якім пшаніца з акупаванай украінскай тэрыторыі трапляла ў Турцыю. «Агра-Фрэгат» зафрахтаваў судна Alfa M, якое, паводле дадзеных MarineTraffic, знаходзілася ў Севастопальскай бухце з 30 ліпеня. 7 жніўня Alfa M выйшла з 9553,7 тоны прадукцыі на борце і накіравалася ў порт «Каўказ», які знаходзіцца ў Керчанскім праліве. [*]

Паводле дакументаў, якія журналісты атрымалі ад аналітычнага цэнтру SeaKrime, 9 жніўня ў порт «Каўказ» зайшло судна ST. OLGA, на якое перагрузілі тавар з Alfa M. ST. OLGA прывезла пшаніцу ў Турэцкі порт Мерсін.

Крыніца: супольнасць украінскіх хакераў KibOrg

Крыніца: супольнасць украінскіх хакераў KibOrg